M o n i k a   C z e r w o n k a
Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

Głównym celem monografii jest pokazanie, jak w sposób multidyscyplinarny możemy korzystać z dorobku innych nauk, takich jak psychologia, socjologia, biologia, medycyna, kulturoznawstwo, etyka czy nawet teologia. Finanse wcale nie muszą być nudne i czarno-białe. Nowe kierunki rozwoju współczesnej nauki o finansach wskazują, że modelowy homo oeconomicus zawiódł, a jego miejsce zajął człowiek emocjonalny, ograniczony uwarunkowaniami kulturowymi, religijnymi oraz biologicznymi. Opracowania zawarte w publikacji starają się być przeciwwagą dla analitycznego, opartego wyłącznie na sztywnych modelach, podejścia do finansów. Książka ma na celu zwrócenie uwagi na punkty styczne łączące finanse z innymi dziedzinami: psychologią, kulturą, socjologią, biologią czy teologią.

Publikacja została podzielona na sześć części tematycznych, obejmujących czternaście rozdziałów cząstkowych. Każda z tych części dotyczy wybranych nurtów w finansach i jest opatrzona krótkim wprowadzeniem w tematykę danego zagadnienia. W pierwszej części publikacji zostały przedstawione opracowania z zakresu finansów behawioralnych. Jest to subdziedzina finansów, która ma już swoją ugruntowaną pozycję w świecie nauki. Świadczą o tym liczne nagrody i wyróżnienia dla jej przedstawicieli oraz niezliczone badania prowadzone w jej nurcie we wszystkich ważniejszych ośrodkach akademickich. Połączenie wiedzy z zakresu psychologii, socjologii i finansów stanowi wprowadzenie w świat bardziej ludzkiego homo oeconomicus. Okazuje się bowiem, że klasyczne modele i założenia odnoszące się do racjonalności na poziomie zarówno jednostek, jak i rynku niosą ze sobą wiele niedoskonałości. Pomijają one fakt, że na decyzje inwestycyjne mają wpływ nie tylko czynniki makro- lub mikroekonomiczne, lecz również emocje, nastrój inwestorów czy nawet ich płeć. W kolejnej części książki zostały zaprezentowane opracowania z zakresu finansów kulturowych. Jest to nowy nurt w finansach, który dowodzi, że region geograficzny, z którego pochodzimy, oraz zakorzenione w nas wzorce kulturowe wpływają na podejmowane przez nas decyzje, w tym decyzje ekonomiczne. Inwestorzy indywidualni i instytucjonalni, pochodzący z różnych regionów geograficznych i kulturowych, postawieni przed podobnymi problemami natury ekonomicznej czy finansowej podchodzą do tych problemów w różny sposób. Dotyczy to takich kwestii, jak wybór strategii inwestycyjnej, skłonność do ryzyka czy struktura wydatków budżetowych poszczególnych państw. Trzecia część monografii obejmuje opracowania z zakresu inwestowania społecznie odpowiedzialnego. Koncepcja ta zakłada, że inwestorzy oprócz przesłanek stricte finansowych biorą również pod uwagę inne czynniki wpływające na ich decyzje inwestycyjne, takie jak ochrona środowiska naturalnego, ochrona praw człowieka czy ład korporacyjny. Inwestorzy po zaspokojeniu swojej „podstawowej” potrzeby, którą jest zyskowność ich inwestycji, starają się, aby była ona również zgodna z ich światopoglądem lub wyznawaną przez nich religią. Czwarta część książki pokazuje problematykę inwestycji emocjonalnych. W tym przypadku inwestowanie często jest połączone z pasją inwestorów i ich zamiłowaniem do wybranej grupy produktów. W rozdziale zostały przedstawione opracowania opisujące najpopularniejsze formy inwestycji alternatywnych – w wino oraz w dzieła sztuki. Kolejna część publikacji nawiązuje do tematyki neuroekonomii i jej znaczenia dla rozwoju teorii finansów. Badania pokazują, że oprócz czynników psychologicznych ważną rolę w procesie podejmowania decyzji inwestycyjnych odgrywają uwarunkowania biologiczne, wśród których podstawową rolę odgrywają procesy mózgowe. Okazuje się bowiem, że na decyzje inwestycyjne ma wpływ nie tylko deklarowana wola inwestora, ale także czynniki, które leżą poza jego percepcją. Ostatnia część książki porusza zagadnienia związane z etyką ekonomii w katolickiej nauce społecznej Kościoła (KNS). Analizując teksty poszczególnych encyklik oraz adhortacji papieży, możemy odnaleźć wiele zagadnień bezpośrednio związanych z gospodarką, ekonomią i finansami.

W publikacji wykorzystano wnioski z badań przeprowadzonych przez studentów SGH w ramach ich prac dyplomowych prowadzonych pod moim kierunkiem. Przedstawione opracowania nie wyczerpują bardzo szerokiego obszaru badawczego, poruszonego w tej książce. Mam jednak nadzieję, że ta publikacja zainspiruje kolejne osoby do odkrywania nowego oblicza finansów i postawienia sobie pytania: Quo vadis… homo oeconomicus?